Kwetsen, kwetspruimen

1. Algemeen

1.1 Herkomst en naamgeving van de kwetsen

• Pruimen, waartoe ook de kwetsen horen komen van nature in Noord- en West-Azië, Japan, China en Zuid-Rusland voor.
• De meeste kwetsen zijn vooral afkomstig uit Duitsland.
• In het Duits wordt de vrucht Zwetschge of Zwetschke, in het Frans quetsche of prune de Damas genoemd. Bron: Wikipedia.

1.2 Plantkundige kenmerken

• Het geslacht Prunus behoort tot de Rosaceae (rozenfamilie) en onderfamilie steenvruchten.
• De gewone Europese pruimen (Prunus domestica) heeft als ondersoort kwetsen (Prunus domestica subsp. domestica).
• De vruchten van kwetsen zijn langwerpig of ovaal (eivormig). Opvallend platte vruchtsteen (pit).

1.2 Bloei en bestuiving

• De meeste kwetsenrassen zijn zelfbestuivend, maar er zijn uitzonderingen die toch kruisbestuiving van een ander (pruimen)ras nodig hebben.
• Kruisbestuiving kan ook bij de zelfbestuivers meer vruchten geven.
• Kwetsen bloeien meestal iets later dan de gewone pruimen, waardoor de kans op schade door LNV (lentenachtvorst) meestal kleiner is. Talrijke witte bloemen in april.

1.3 Vruchten van kwetsen

• Langwerpige vruchten in de kleuren groengeel, blauw en geeloranje. De meeste kwetsen hebben een blauwe schil.
• Kwetsen zijn meestal langwerpig (eivormig/ovaal).
• Ze zijn minder sappig, maar zoeter dan gewone (ronde) pruimen.
• De steen (pit) is meestal tweedelig en bestaat uit een grote steen en een veel kleiner aanhangsel.

2. Groei en keuze onderstam

2.1 Teeltwijze

Meestal in openlucht en geschikt voor kleine en grote tuinen.

2.2 Groeivorm

• Meestal als boom (laagstam, halfstam, hoogstam), maar een grote struik is ook mogelijk.
• Er zijn ook zgn kolomvormige pruimenrassen met een dwergachtige groei.

2.3 Onderstam

• Meestal geënt verkocht.
• Hoogstammen worden op de zeer sterk groeiende 'Brompton' veredeld.
• Laagstammen en halfstammen/struiken worden veredeld op 'Saint Julien A'.
• De onderstam Prunus spinosa 'Wur S766' ®, geeft een laagstamboom die ca 1/3 tot 1/4 kleiner is dan op St Julien A.
• De 'Hauszwetsche' wordt ook dmv wortelopslag vermeerderd en heeft dan geen onderstam nodig.

3. Standplaats

3.1 Lichtbehoefte

Kwetspruimen groeien het best op een zonnige plaats, maar verdragen ook halfschaduw.

3.2 Bodem

• Kwetspruimenbomen verdragen geen te natte grond, de groei laat dan te wensen over.
• Voorkeur voor een humusrijke grond.

4. Het planten van kwetsen

4.1 Tijdstip

• Van november tot maart. 
• Planten in pot kun je ook in april en mei nog planten.

4.2 Afstand

• Hoogstam op 8-10 m,
• halfstam 5-6 m en
• struikvormen en laagstamspil op 2,5 tot 4 m.
• Zgn kolompruimen op 1 tot 1,5 m.

5. Opkweekfase

5.1 Tijdstip

April. Tijdens of net voor de bloei.

5.2 Werkwijze

Verwijder te steile en te laag groeiende takken.
Lees meer in de Groente en Fruit Encyclopedie!

6. Onderhoudssnoei

6.1 Frequentie

Jaarlijks of om de twee jaar.

6.2 Werkwijze

• Snoei pruimenbomen en kwetsen vanaf half april tot eind september.
• Sommige kenners snoeien net voor of tijdens de bloei. Anderen geven de voorkeur om te snoeien direct na de oogst.
• Verwijder afgebroken takken, opslag en watertwijgen direct na de pluk.
• Steil groeiende takken kunt u tijdens of direct na de oogst op een kleine stomp wegzagen.
•  Lees meer tips in de Groente en Fruit Encyclopedie!

7. Rassenkeuze voor kwetsen

• De meeste nieuwe (moderne) kwetsrassen zijn beschermd ®. en mag je niet vrij vermeerderen!
• Zie ook rassenbeschrijving en bestuivingstabel van pruimen & kwetsen in de Groente en Fruit Encyclopedie!

7.1 Zeer vroeg rijpend (begin juli)

Ruth Gerstetter, Juna ®, Katinka® en Sanctus Hubertus.

7.2. Middentijds rijpend (augustus)

Felsina ®, Tegera, Tipala ®, Valor, Voyager, Warwickshire Drooper

Dubbele Zoete Kwets, 

Joganta ®

7.3 Laat en Zeer laat rijpend (half/einde september of begin okt.)

Betuwse Kwets, Elena ®, Haganda ®, Hanita, Haroma ®, Presenta ®, Top®, ..

7.4 Blauwe kwetsen

Altesse Double de Liège (= Dubbele Bakpruim), Altesse Simple, Auerbacher Zwetsche, Betuwse Kwets, Cacaks Beste, Edda, Elena ®, Geisenheimer Top, Habella, Hanita ®, Haroma ®, Joganta ®, Jojo, Juna ®, Président (syn. Sultan), Prune de Namur, Sainte Cathérine, Stanley, Tipala ®, Valor, Wangenheim Frühzwetsche, ...

7.5 Gele of geelgroene kwetsen:

'Tipala' ®, 'Sainte Cathérine' en 'Warwickshire Drooper'

7.6 Zuilvormig groeiende kwetspruimen (dwerg laagstamvorm):

• Aroma Spür ®, Fruca ® en Imperial ®.
• Je kan ze op ca 1 of 1,5 meter van elkaar planten.

8. Verzorgingstips

8.1 Bemesting

• Een te zwakke groei geeft kleine vruchten, mogelijk als gevolg van een tekort aan voedingsstoffen.
• Mest in het vroege voorjaar (maart) bij met organische meststoffen.
• De jaarlijkse scheutlengte moet minstens 20 cm zijn.
• De bomen zijn ook dankbaar voor compost (ca 1 cm dikte).

8.2 Mulchen

• Mulchen kan je vanaf einde mei tot oktober doen.
• Zorg dat tijdens de bloei de boomspiegel vrij is van gras en mulch. Een zwarte, gesloten en vochtige boomstrook kan tijdens de bloei 2 tot 3 ° warmte uitstralen, zodat vorstschade aan de bloemen voorkomen wordt.

8.3 Zomersnoei

Breek tijden het vrucht dunnen (juni) de sterk groeiende rugscheuten weg.

9. Oogsten en bewaren van kwetspruimen

9.1 Oogsttijd

• De vroegste rassen zijn rond begin/half juli rijp.
• De oudere kwetspruimen rijpen pas vanaf half augustus tot september en ze kunnen na volledige rijpheid nog blijven hangen zodat ze nog zoeter worden.

9.2 Aandachtspunt

• Pluk alleen rijpe vruchten af. Onrijp geplukte vruchten worden niet zoeter!
• Eet- en plukrijpe vruchten zijn mals, sappig en meestal zoet van smaak.

9.3 Na de pluk

• Verzamel afgevallen onbruikbare vruchten en vernietig ze door ze bijvoorbeeld aan de kippen te geven. De pruimenmade en pruimenzaagwesp kan zich op deze manier minder snel verspreiden.
• Licht gekwetste vruchten kan je best direct verwerken.

9.4 Gebruik van kwetsen

• Kwetspruimen zijn bijzonder geschikt voor wijnbereiding, destilleren, gebak (taart) en voor verwerking tot confituur/jam zonder suiker. Ook geschikt om te drogen.
• De vruchten zijn zeer zoet, weinig sappig en meestal goed steen lossend.
• Hoewel ze minder sappig zijn dan andere pruimen, kunnen kwetsen ook gewoon vers gegeten worden.

10. Mogelijke problemen

• Een groot aantal rassen is zeer geschikt voor liefhebbers, ze zijn meestal minder vatbaar voor schimmelziekten.
• Soms zijn enkele rassen toch gevoelig voor schimmelziekten: bacteriekanker, bladvlekkenziekte, hagelschotziekte, hongerpruimenziekte, loodglans, monilia vruchtrot en roest.
• Sporadisch komen er ook plagen voor: bladluizen, houtkevers, pruimenmot, pruimenzaagwesp, rupsen van de wintervlinder, schorsboorders en spint.
• Sommige (oude) rassen zijn vatbaar voor het Sharka-virus.

11. Samenvatting

• Kwetspruimen zijn gemakkelijk te kweken.
• De vroegste rassen zijn meestal rond half juli rijp, het seizoen eindigt meestal rond einde september of half oktober.
• De vruchten moeten boomrijp en bij voorkeur met steel worden geplukt. Voorzichtig behandelen is noodzakelijk.
• Er is slechts beperkte snoei nodig.

Vraag

• Heb jij de nieuwe kwetsen 'Haroma', 'Joganta' en/of 'Juna' staan?

• Laat me dan uw ervaringen weten!

• Graag reageren via mail of contactformulier.

• Alvast bedankt voor het delen van uw informatie!

Opmaak: Guy De Kinder ©, december 2024